CP279 – Quy tắc tam suất
Hồi xưa, học trò tiểu học được các thầy cô giáo dạy một quy tắc toán học gọi là “Quy tắc tam suất” (Rule of Three) trong dạng đơn giản nhất. Hình như ngày nay quy tắc nầy không được nhắc đến trong các sách toán tiểu học ở VN. Quy tắc tam suất có 2 dạng “thuận” và “nghịch” như 2 thí dụ sau đây:
Thí dụ 1: 5 đồng mua được 20 trái ổi. Hỏi vậy 12 đồng mua được bao nhiêu trái ổi?
Giải:
5 đồng mua được 20 trái ổi
1 đồng mua được 20/5 = 4 trái ổi
12 đồng mua được 4 x 12 = 48 trái ổi.
Tức là: 12 đồng mua được (20 x 12)/5 = 48 trái ổi
Đại số: a/b= c/d => d= (b x c)/a
Thí dụ 2: 8 người đào xong cái ao trong 7 ngày. Hỏi vậy mấy người đào xong cái ao trong 4 ngày?
Giải:
8 người đào xong cái ao trong 7 ngày.
Nhân lực đào cái ao là 8 x 7 = 56.
Để đào cái ao trong 4 ngày , phải cần 56/4 = 14 người.
Đại số: a x b = c x d => d= (a x b)/c
Quy tắc tam suất quá đơn giản đối với người lớn tuổi, nhưng sử dụng quy tắc tam suất vào đời sống hàng ngày một cách cẩu thả có thể gây ra sai lầm trong thực tế.
Sau đây là một số thí dụ về cách sử dụng sai lầm quy tắc tam suất. Mời quý độc giả bỏ chút thời giờ đọc qua và tự tìm hiểu điều gì sai trong các thí dụ đó.
Bài 1: Nếu một xe lửa chạy từ thành phố A đến thành phố B trong 12 giờ thì 3 xe lửa cùng loại cùng chạy cùng lúc từ thành phố A đến thành phố B chỉ tốn 12/3 = 4 giờ.
Bài 2: Vòi nước 1 chảy đầy hồ trong 5 giờ. Vòi nước 2 chảy đầy hồ trong 7 giờ. Nếu 2 vòi nước cùng chảy vào hồ thì hồ sẽ đầy trong 3 giờ.
Bài 3: Chiếc máy bay đạt độ cao 8km trong 32 phút. Sau 4 giờ thì máy bay đạt độ cao:
8 x 60 x 4
————— = 60 km
32
Bài 4: Một máy tàu 1.25 mã lực đẩy chiếc tàu chạy với tốc độ 8 km / giờ. Cũng với chiếc tàu đó nhưng với một máy 10 mã lực thì vận tốc của tàu là:
8 x 10
——– = 64 km/giờ
1.25
Bài 5: Người chiến thắng trong cuộc đua đã chạy 100 m trong 10.2 giây. Vận tốc trong 1 giờ của người đó là:
100 x 60 x 60
——————- ≈ 35.3 km/giờ
10.2
Bài 6: Một người ném dĩa được 12 m với 1 dĩa nặng 800g. Với dĩa nặng 20g, người đó sẽ ném được xa
12 x 800
————- = 480 m
20
Chú ý: Tất cả các bài toán trên đều sai về một mặt nào đó. Mời độc giả giải thích.
ĐỌC VUI VÀ SUY NGHĨ 