Trong bài Quy tắc tam suất, chúng ta có thí dụ:

5 đồng mua được 20 trái ổi. Hỏi vậy 12 đồng mua được bao nhiêu trái ổi? Lời giải là:

5 đồng mua được 20 trái ổi => 1 đồng mua được 20/5 = 4 trái ổi
=> 12 đồng mua được 4 x 12 = 48 trái ổi.
Tức là: 12 đồng mua được (20 x 12)/5 = 48 trái ổi

Quy tắc tam suất trên chỉ liên quan đến 2 đại lượng là ‘trái ổi’ và ‘tiền’ nên còn được gọi là “Quy tắc tam suất đơn”.

Nhiều quy tắc tam suất đơn áp dụng vào nhiều hơn 2 đại lượng hợp thành “Quy tắc tam suất kép”, như các thí dụ sau đây:

1) Nếu 5 con ngựa ăn 5 bó cỏ trong 5 phút thì trong bao lâu 100 con ngựa ăn hết 100 bó cỏ?

Lời giải:

5 con ngựa ăn 5 bó cỏ trong 5 phút
=> 1 con ngựa ăn 1 bó cỏ trong 5 phút
=> 100 con ngựa ăn hết 100 bó cỏ trong 5 phút!
Bài toán nầy liên quan đến 3 đại lượng ‘ngựa’, ‘cỏ’ và thời gian.

2) Nếu 4 gà mái đẻ 4 trứng trong 4 phút, thì 8 gà mái trong 8 phút đẻ được bao nhiêu trứng ?

Lời giải :

4 gà mái đẻ 4 trrứng trong 4 phút => 1 gà mái đẻ 1 trứng trong 4 phút.
=> 1 gà mái đẻ được 2 trứng trong 8 phút
=> 8 gà mái đẻ được 16 trứng trong 8 phút.
Bài toán nầy liên quan đến 3 đại lượng ‘gà’, ‘trứng’ và thời gian.

3) Nếu 5 xe hàng chở được 120 tấn rau trong 2 ngày, thì 7 xe hàng trong 3 ngày chở được bao nhiêu tấn rau?

Lời giải:

5 xe hàng –> 120 tấn rau –> 2 ngày => 5/120 xe hàng –> 1 tấn rau –> 2 ngày
=> 5/120 xe hàng –> 1 tấn rau –> 1 ngày => (5/120)/2           (1)

7 xe hàng –> x tấn rau –> 3 ngày => 7/x xe hàng –> 1 tấn rau –> 3 ngày
=> 7/x xe hàng –> 1 tấn rau –>1 ngày => (7/x)/3              (2)

Hai kết quả (1) và (2) bằng nhau:

(5/120)/2 = (7/x)/3 => (5*2)/150 = (7*3)/x

=> 10/120 = 21/x => x = 21 * 120 / 10 = 252 tấn rau

Tóm lại: 7 xe hàng trong 3 ngày chở được 252 tấn rau.

4) Phải cần 15 ngày để toán thợ 10 người làm việc 8 giờ mỗi ngày mới xong công trình. Hỏi vậy phải cần bao nhiêu thợ làm việc bán thời trong 10 ngày mới xong công trình?

Lời giải:

10 thợ –> 8 giờ  –> 15 ngày   (1)
x thợ   –> 4 giờ  –> 10 ngày         (2)

Công trình cần 10 * 15 * 8 = 1200 giớ
Mỗi người thợ trong nhóm (2) cung cấp cho công trình 10 x 4 = 40 giở.
Số thợ cần trong nhóm (2):
1200 / 40 = 30 thợ

Tóm lại: Phải cần 30 thợ làm bán thời trong 10 ngày mới xong công trình.

5) Trong một trung tâm bưu điện, 2 máy có thể lựa 1600 kiện hàng trong 8 giờ.
Hỏi vậy phải cần bao nhiêu máy để lựa 2400 kiện hàng trong 6 giờ?

Lời giải:

2 máy –> 1600 kiện hàng –> 8 giờ => 1 máy –> 800 kiện hàng –> 8 giờ
=> 1 máy –> 600 kiện hàng –> 6 giờ
x máy –> 2400 kiện hàng –> 6 giờ => x máy –> 2400 kiện hàng –> 6 giờ

=> x = 2400/600 = 4 máy

Tóm lại: Phải cần 4 máy để lựa 2400 kiện hàng trong 6 giớ.

Thuận Hoà
Sep 2017