Chúc thọ Thầy (1)

 Kính mừng Thày thượng thọ cửu tuần,

 Công đức lớn, học trò ghi tạc.

 Nhà khoa học, tiếng tăm cả nước,

 Chữ lương sư gương mẫu được phong (2),

 Đại học đường, đóng góp dày công (3),

 Môn sinh tạo đã bao thế hệ.

 Kính mong Thày càng cao tuổi hạc,

 Càng được thêm tâm lạc thân an.

          Lê Trọng Minh & Cao Xuân An kính mừng

(1) Mừng Giáo sư Nguyễn Chung Tú thượng thọ 90 tuổi – Chúc thọ trong năm mới Xuân Quí Tỵ
(2) Nhà giáo ưu tú
(3) Dạy Đại học Khoa học từ khi còn ở Hà Nội. Ngoài các chức vụ Trưởng khoa Vật lý và Khoa trưởng Đại học Khoa học Saigon (1965-1973), còn là Trưởng khoa Vật lý trong Ủy ban Soạn thảo Danh từ Khoa Học, Phó Hiệu trưởng Đại học Hùng Vương.

*          *           *

Giáo sư Nguyễn Chung Tú  và  Đại Học Khoa Học Saigon

                          Cao Xuân An (*)

Nhân buổi Hội ngộ 30/06/2012 tại Paris vừa qua, trong cảnh thày xưa bạn cũ từ khắp năm châu tay bắt mặt mừng gặp lại nhau, không thể quên công ơn của các giáo sư kỳ cựu đã đóng góp vào việc mở mang Đại Học Khoa Học Sài Gòn (ĐHKHSG). Một số vị đã quá cố, GS Phạm Hữu Hiệp đã nhắc nhở đến các vị hiện còn sinh thời.
Bài này nói về GS Nguyễn Chung Tú, niên trưởng hiện nay, còn ở Saigon.

Giáo sư Nguyễn Chung Tú sinh tại Hà Nội ngày 31/08/1922, năm nay được 90 tuổi. Sinh trưởng trong một gia đình có nhiều nhà giáo (thân phụ, chú ruột và chị cả), sự nghiệp của GS gắn liền với Đại Học Khoa Học Saigon. Thân phụ mất sớm, khi GS mới 10 tuổi, nhưng rất hiếu học, năm 1942 đậu Tú Tài Toán ở trường Bưởi (sau này là trường Chu Văn An), và năm 1946, tốt nghiệp Cử nhân Toán Lý Hóa tại Đại Học Hà Nội.

GS đã giảng dạy ngay sau đó và bắt đầu công việc nghiên cứu, với công trình đầu tiên là Tiểu luận Cao học về ”Kết tinh picrat alcaloid” bảo vệ năm 1954 tại Đại học Hà Nội. Nỗ lực chuẩn bị, qua các chứng chỉ đệ tam cấp Quang phổ thực nghiệm và Hóa học lượng tử tại Đại học Khoa Học Saigon và Vật lý hạt nhân ở Trung Tâm Nghiên Cứu Nguyên tử Saclay (Paris Sud), năm 1960 GS đã đệ trình luận ánTiến sĩ Quốc gia Vật lý về ‘Hiện tượng phát huỳnh quang của CdI2(Pb)‘’ tại Đại học Rennes (Pháp), được hạng tối danh dự với lời khen của ban giám khảo.

Hồi hương phục vụ ngay từ năm 1960, ngoài công việc giảng dạy về Vật lý, GS đã đảm nhận các chức vụ Trưởng ban Vật lý, và Khoa trưởng (Hiệu trưởng) ĐHKHSG (1965-1973). GS cũng là trưởng ban Vật lý trong Ủy ban Soạn thảo Danh từ khoa học. GS cũng đã tích cực góp phần vào việc dùng chuyển ngữ tiếng Việt, mở mang cải tổ, và thiết lập học trình Tiến sĩ Đệ Tam cấp và Tiến sĩ Quốc gia tại Đại học Khoa học Saigon.

Ngoài thẩm quyền về chuyên môn trong lãnh vực Vật lý quang học, giáo sư Nguyễn Chung Tú cũng rất quan tâm về các vấn đề giáo dục. Tuy hồi hương, GS vẫn giữ các mối quan hệ với các nhà khoa học trên thế giới, đặc biệt là ở Pháp, như các GS Alfred Kastler, Maurice Françon. Đào luyện nhiều sinh viên, chính GS cũng đã là người rất nhớ ơn những bậc thày, đặc biệt là đối với GS Monod Herzen mà GS coi như ”bố nuôi”.

GS đã cho xuất bản nhiều tác phẩm và đăng nhiều bài báo trong các Tạp chí chuyên môn về khoa học, giáo dục cũng như phổ thông.

Tác phẩm chính : Dòng điện một chiều (1950), Nhiệt học (1951), Etudes experimentales de la luminescence de l’iodure de cadmium activé au plomb (1960), Quang học (1969-71), Danh từ Vật lý (1962), Năng lượng mặt trời (1980), Vật lý vĩ mô (1994), Những mũi nhọn trong quang học hiện đại (1996).

Ông bà GS có tất cả 5 người con, trong số có người hiện là giáo sư tại Saigon.

GS đã đào luyện nhiều lớp sinh viên, nhiều môn đệ đã thành danh trong và ngoài nước. Ngày 31 tháng 8 năm 2012 vừa qua, các cựu sinh viên ban Vật lý tại Saigon đã tổ chức lễ mừng GS thượng thọ 90 tuổi. Các đồng nghiệp và cựu sinh viên ở hải ngoại cũng có góp mừng.

Người viết bài này đã được thụ giáo liên tục với GS trong nhiều năm (1960-68) và cộng sự với GS trong Ban Vật lý (1963-73), bài thơ trên đây để kính mừng và chúc thọ GS đã được viết chung với một người bạn đồng môn là anh Lê Trọng Minh.

(*) Cựu sinh viên Toán Lý Hóa (1960-63), gs ĐHKHSG (63-73), GS ĐH Paris13